W 2010r. na rynku pojawiło się angielskojęzyczne wydanie albumu z dosyć chwytliwą okładką Mickey Mouse, Hitler, And Nazi Germany: How Disney’s Characters Conquered The Third Reich (Myszka Miki, Hitler oraz Nazistowskie Niemcy: Jak postacie Disney’a podbiły Trzecią Rzeszę). Autorem jest Carsten Laqua – kurator wystaw oraz ekspert w dziedzinie twórczości Walta Disney’a.
    W albumie udokumentowana została popularność, jaką cieszyły się charaktery i animacje Disney’a w nazistowskich Niemczech. Carsten Laqua w swojej analizie zgłębia temat powiązań imperium Walta Disney’a z Trzecią Rzeszą. Hitler był fanem Myszki Miki[1], a animacje Disney’a, jako jedyne amerykańskie produkcje, mogły być pokazywanie w kinach na terenie III Rzeszy – oczywiście wszystko do czasu przystąpienia USA do wojny.

    Historia tej firmy jest równie ciekawa jak w przypadku innych zachodnich firm, których interesy splotły się z narodowym socjalizmem przed i podczas II wojny światowej[2][3].

    Często analizowanym przykładem, który ma dotyczyć tego problemu jest jedna z animacji Mickey Mouse – The Wayward Canary z 1932r., ponieważ w 3:30min odcinka można zobaczyć swastykę wyeksponowaną na zapalniczce:

   …a jednak, wbrew opinii osób doszukujących się tu potwierdzenia, jakoby Walt Disney sympatyzował z nazizmem, nie jest to przykład, który stanowi specjalny dowód. Przed II wojną światową swastyka nierzadko była umieszczana właśnie na opakowaniach do zapałek:

    Oczywiście do czasu, aż znaczenie symbolu nie zostało wypaczone przez zbrodniczą działalność Hitlera i narodowego socjalizmu. Wcześniej swastyka kojarzona była ze szczęściem i pomyślnością, i do dzisiaj jest tak postrzegana na terenie Azji.

    Natomiast są momenty w dziejach wytwórni Disney’a, którymi koncern faktycznie niespecjalnie chce się chwalić.

    Mowa o rasistowskich i pogłębiających stereotypy wątkach, zawartych w animacjach sprzed lat, a których naturalnie nie znajdziemy w odświeżonych wydaniach. Sztandarowym przykładem jest Fantazja z 1940r. W jednej ze scen oryginalnej wersji tej animacji ciemnoskóry centaur został przedstawiony jako niewolnik służący innym centaurom:

Dla współczesnego odbiorcy kontrowersyjna jest także mało znana w Polsce produkcja Disney’a Song of the South z 1946r.:

    Jednak i z tych przykładów ciężko wyciągnąć daleko idące wnioski, jakoby Walt Disney akceptował rasowe podziały. W tamtym okresie przedstawienia tego typu pojawiały się w animacjach stworzonych przez inne studia[4][5][6]. Dlatego można być pewnym jednego – Disney tworzył pod publikę. Dla ówczesnych, tak przedstawiona sytuacja była zobrazowaniem otaczającej ich rzeczywistości.

    Natomiast przykłady celowo ukrytych treści w produkcjach Disney’a można znaleźć w postaci tzw. Easter Eggs – zostawianych przez rysowników. Niektóre są dosyć zastanawiające, nawet, jeśli przyjąć, że w pierwszej połowie XX wieku animacje powstawały bardziej z myślą o dorosłym odbiorcy:

    Istotnym epizodem w historii firmy jest jej współpraca z propagandową machiną wojenną, czemu poświęcona została książka wydana w 2014r. Disney During World War II: How the Walt Disney Studio Contributed to Victory in the War[7]. Jako że aktywność koncernu odznaczała się wysoką jakością animacji i była mocno kojarzona z pozytywnym wizerunkiem oraz amerykańską kulturą, firma podjęła ścisłą współpracę z rządem, aby wesprzeć USA w wojnie propagandowej[8] (tak jak np. Warner Bros[9]):

    Liczne realizacje studia Disney’a skupiały się głównie na „froncie wewnętrznym” i dotyczyły m.in.: zakładania ogródków zwycięstwa, pracy ochotniczej, oszczędzania żywności, higieny i zdrowia[10], płacenia podatków czy nabywania obligacji wojennych (więcej szczegółów znajduje się tutaj):

    Koncern wyprodukował także na zamówienie armii animacje oraz filmy instruktażowe i szkoleniowe, których powstało ok. 75 (cała lista tutaj). Ich odbiorcami byli np. żołnierze, rekruci, obsługa techniczna, itd.[11][12]:

    W czasie drugiej wojny światowej studio Disney’a wyprodukowało również niezależne animacje poświęcone psychologii i inżynierii społecznej, które znacznie wyróżniają się na tle animacji zrealizowanych na zamówienie rządowe:

    Do innych zadań firmy należało projektowanie dziecięcych masek przeciwgazowych[13], plakatów, gier, etykiet, opakowań do zapałek, okładek, stempli:

1. Department of Agriculture Lend Lease insignia, 1941.
2. Victory Beer Koppitz-Melchers Brewery combat insignia.

    Charaktery Disney’a brały nawet „bezpośredni” udział w prowadzonej wojnie, na przykład podczas nalotów na miasta. Firma zaangażowała się w zaprojektowanie około 1200 emblematów dla armii USA oraz tzw. nose art, czyli obrazków pojawiających się na dziobach samolotów. Zapotrzebowanie było na tyle duże, że do projektu wyznaczono 4 artystów:

29th Air Depot Group

531st Bombardment Squadron

Aviation Repair Unit No.1.

1. ?
2. USS Atule SS-403 insignia, 1944.

108th Reconnaissance Squadron insignia, 1941.

1. 799th Bombardment Squadron.
2. ?

Civil Air Patrol Corpus Christi insignia, 1943.

Pt 460 Mosquito Fleet insignia.

Air Base Detachment, Gray Army Airfield insignia, 1941.

549th Bombardment Squadron insignia, 1943.

Victorville Army Air Field, 3035th Army Air Forces Base Unit b insignia, 1944.

U.S. Naval Air Gunners School Jacksonville.

    Jeden z nielicznych emblematów, na jakim pojawiła się Myszka Miki, został zaprojektowany dla polskiej dywizji:

1st Polish Armored Divisional Signals, 1942.

I jeszcze jedna ciekawostka – logotyp zaprojektowany dla Office of Strategic Services (OSS) działającego na tyłach wroga, czyli przyszłego C.I.A.:


    Walt Disney co., mająca dzisiaj globalny zasięg oddziaływania, chce prezentować pozytywny wizerunek. Dlatego zrozumiałe, że woli nie przypominać w szczegółach każdego epizodu ze swojej długoletniej historii. W końcu związana jest chociażby z propagandą i działaniami wojennymi wymierzonymi przeciwko jej obecnym odbiorcom.